«Ποίηση είναι η δράση στο δρόμο»

του Ηρακλή Οικονόμου
( mousikaproastia@gmail.com)

Πρόσφατα κυκλοφόρησε ο δεύτερος δίσκος του «Σπουδή στο τίποτα και στο κάτι». Και όσο κι αν η εποχή αναπαράγει το «τίποτα» σε όλες τις πολύχρωμες εκφάνσεις του, η τέχνη του έχει σίγουρα «κάτι» να μας πει. Τρυφερός αλλά και με κοινωνικές αναφορές στίχος, ευδιάκριτες μελωδίες, προσεγμένες ενορχηστρώσεις με την υπογραφή του Νίκου Κούρου, και τραγούδια που απαιτούν πολλαπλές ακροάσεις. Τον προσκαλέσαμε σε ένα παιχνίδι μηνυμάτων και γκράφιτι, τόσο έντονων και καυστικών όσο και τα τραγούδια του. Ο κύριος Τάσος Γιαννίκος!

 

Στον πρώτο σου δίσκο, «Ανοίγοντας τις πόρτες», ο τίτλος ήταν γραμμένος σε έναν τοίχο. Στο δεύτερο δίσκο «εικονογραφείς» το ένθετο με φωτογραφίες πολιτικών γκράφιτι. Τι σε έλκει στους τοίχους σαν πεδία μηνυμάτων;

Όπως λέει και ένα σύνθημα που έχω στο cd και αποκαλύπτεται όταν βγάλεις το δισκάκι από τη συσκευασία, «ποίηση είναι η δράση στο δρόμο». Δηλαδή η πραγματική τέχνη πηγάζει από τις πράξεις μας και τη προσπάθειά μας να επικοινωνήσουμε και να μιλήσουμε για όσα αντιμετωπίζουμε στη καθημερινότητά μας, με χιούμορ, με ευαισθησία ή ακόμα και με καυστικό τρόπο. Βρίσκω πολλές φορές περισσότερη δημιουργική πνοή στα συνθήματα στους τοίχους από τα γλυκανάλατα τραγούδια που κυκλοφορούν μαζικά στις μέρες μας. Νιώθω να βρίσκομαι πιο κοντά σε αυτούς τους ποιητές του δρόμου, τους ανθρώπους της δράσης παρά στους «σαλονάτους» καλλιτέχνες που η τέχνη μεταφράζεται σε δόξα και κέρδος. «Έντυσα» λοιπόν το δίσκο μου με συνθήματα που με εκφράζουν και κατά κάποιο τρόπο εξηγούν τη δική μου προσπάθεια για δημιουργία.

«Οι τοίχοι έχουν μνήμη και οι μικροαστοί αναφυλαξία». Ποιους εκφράζει «ταξικά», κοινωνικά το τραγούδι σου;

Τα τραγούδια μου μιλάνε για μένα. Για όλα αυτά που εγώ αντιλαμβάνομαι, σκέφτομαι ή αισθάνομαι. Δεν έχουν απαντήσεις, κυρίως έχουν απορίες και κάποιες δικές μου διαπιστώσεις. Άρα μπορεί να εκφράσουν όποιον, άσχετα με τη δική του αφετηρία, έχει ανάλογες παραστάσεις ή προβληματισμούς. Δεν έχω καμία πρόθεση να προκαθορίσω σε ποιους απευθύνονται τα τραγούδια μου, ούτε φυσικά και να αποκλείσω κάποιους άλλους. Άλλωστε όπως λέει και ο Ρίτσος «Εμείς δεν τραγουδάμε για να ξεχωρίσουμε αδερφέ μου από τον κόσμο. Εμείς τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο».

«Δεν έχω φίλους, αλλά ευτυχώς έχω MSN». Η κυριαρχία του μοντέλου του τραγουδοποιού σήμερα είναι ένδειξη ελευθερίας, ή αντανάκλαση ενός πανίσχυρου ατομικισμού; Πού πήγαν οι παρέες στο τραγούδι μας;

Ιστορία γράφουν οι παρέες. Ο Χατζιδάκις με τον Γκάτσο, ο Λέννον με τον Μακάρτνεϊ. Ζούμε σε τρομερά ατομιστικές και μοναχικές εποχές και αυτό έχει αντίκτυπο στη τέχνη. Η συνθήκη «τα κάνει όλα και συμφέρει» δεν μπορεί να καλύψει το κενό που υπάρχει στο ελληνικό τραγούδι όσο κι αν υπάρχουν οι λαμπρές εξαιρέσεις του Μάλαμα, του Αλκίνοου ή και κάποιον άλλων νεότερων τραγουδοποιών. Και όσο το τραγούδι θα αντιμετωπίζεται σαν προϊόν με μόνο σκοπό το κέρδος, τόσο η φτηνή λύση του συνθέτη-στιχουργού-ερμηνευτή-όλα σε ένα, θα κερδίζει έδαφος και θα εμποδίζει τη σύμπραξη ανθρώπων με σκοπό να ενώσουν την ενέργεια και τα ιδιαίτερα ταλέντα τους.

«Τόση δημοκρατία είχαμε να δούμε από τη χούντα». Κάποιοι λένε ότι αυτή η δημοκρατία αρμόζει στους πολίτες και στα χάλια μας· «μαζί τα φάγαμε»… Τι πιστεύεις;

Προφανώς φέρουμε ευθύνη για τους ανθρώπους που επιλέξαμε να διαχειριστούν τις τύχες μας. Αυτό όμως δεν μας κάνει αυτουργούς στο έγκλημα. Είναι ανήθικο να φορτωθούμε την ανικανότητα αυτών που κυβέρνησαν όλα αυτά τα χρόνια και πραγματικά απαράδεκτο να μας ζητάει τα ρέστα αυτός που έστησε το φαγοπότι. Αυτές οι κακές μας επιλογές δεν πρέπει να γίνουν άλλοθι ώστε να σκύψουμε το κεφάλι και να δεχτούμε αδιαμαρτύρητα όσα γίνονται. Αντίθετα πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν υπάρχουν μονόδρομοι και πρέπει να αναζητήσουμε αυτά που μας αξίζουν, κάνοντας καλύτερες επιλογές με γνώμονα το κοινωνικό και όχι το ατομικό μας συμφέρον.

«Ελπίζω σε κάτι που μοιάζει φωτιά»· δεν είναι γκράφιτι αλλά στίχος σου από την εξαιρετική «Αφορμή». Τι προσμένεις; Κι αν μοιάζει φωτιά, δεν φοβάσαι μην καείς;

Αναζητώ πάντα αυτό που νιώθω ότι μου δίνει ζωή και με βγάζει από το μούδιασμα της συνήθειας. Ο έρωτας, η μουσική, οι καλοί φίλοι. Προσπαθώ να κάνω πράγματα είτε στη δουλειά μου είτε στη προσωπική μου ζωή που θα με κάνουν να νιώθω όμορφα και να είμαι χρήσιμος. Σε αυτή τη αναζήτηση πάντα υπάρχουν και εμπόδια αλλά όσο και αν φαίνεται τετριμμένο, ότι δε σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό. Ή όπως λέω και σε ένα δικό μου τραγούδι από το πρώτο δίσκο, στο «μάθημα πτήσης»: «τίποτα άλλο δε ζητώ/μόνο να μάθω να πετώ/ και όταν βρεθώ μες της ζωής μου το κενό/ να μην το φοβηθώ».

«Το lifestyle είναι μαγικό. Από μηδενικό σε κάνει νούμερο». Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να αντισταθείς στον πειρασμό, ως καλλιτέχνης, να γίνεις μέρος αυτού του lifestyle; Άλλοι συνάδελφοί σου, πάντως, τα καταφέρνουν μια χαρά και εντός του…

Το lifestyle είναι κάτι που δεν με απασχολεί. Υποθέτω είναι θέμα παιδείας για τον καθένα να βρει που ανήκει και τι είναι αυτό που τον κάνει να νιώθει καλά με τον εαυτό του. Αυτά που χάσαμε στο πέρασμα του χρόνου, οι αξίες και τα ιδανικά μας, οι καθαρές σχέσεις, η διάθεση για προσφορά, δεν υπάρχει κανένα lifestyle να τα αναπληρώνει. Δεν αγοράζονται με χρήμα, ούτε με εφήμερη δόξα. Υπάρχουν μόνο βαθιά μέσα μας και είναι έτοιμα να τα ανακαλύψει όποιος έχει τη διάθεση να κάνει αυτή τη κατάδυση. Αυτή τη διέξοδο μπορεί να την προσφέρει το τραγούδι, όταν είναι όμως γέννημα ψυχής και όχι προϊόν «καλλιτεχνικής» συνταγής.

«Δόξα τα λεφτά έχουμε θεό». Βιοπορίζεσαι από τη μουσική; Τι περιορισμούς επιφέρει στο δημιουργό η σχετική αδυναμία βιοπορισμού από την τέχνη του;

Ζω από τη μουσική, κυρίως από τη δουλειά μου σαν δάσκαλος και σαν μουσικός σε κέντρα διασκέδασης και ρεμπετάδικα. Από εκεί βγάζω τα χρήματα που ξοδεύω στις δικές μου παραγωγές, στους δίσκους με τα δικά μου τραγούδια. Από τη μουσική τα βγάζω, στη μουσική τα ξοδεύω. Πραγματική ανακύκλωση δηλαδή!! Αυτό δημιουργεί πρόβλημα σε μια εποχή που δεν υπάρχει επένδυση στα καλά τραγούδια άρα δεν βρίσκονται οι πόροι για να υλοποιήσεις το έργο σου και επίσης δεν σε αφήνει να τοποθετήσεις όλη σου την ενέργεια στη δημιουργία. Η αλήθεια είναι πως τα τελευταία χρόνια οι καλλιτέχνες έγιναν περισσότεροι από όσους αντέχει ο χώρος σε μια μάλιστα μικρή χώρα. Προφανώς δεν γίνεται να συντηρηθούν όλοι και δυστυχώς μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά. Για αυτούς όμως που το τραγούδι είναι ανάγκη αναζήτησης και επικοινωνίας, τα εμπόδια δεν μπορούν να σταματήσουν το δημιουργικό τους έργο. Και σε αυτό μόνο ελπίζω ώστε στο μέλλον να ακούσουμε περισσότερα όμορφα τραγούδια.

Διδάσκεις μουσική στο ΚΕΘΕΑ, σε έφηβους που συμμετέχουν σε προγράμματα απεξάρτησης. Τι έχεις αποκομίσει από αυτή την εμπειρία;

Είναι μια πραγματικά πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία. Έρχεσαι σε επαφή με ένα κόσμο που ενώ είναι δίπλα σου δεν τον γνωρίζεις πραγματικά. Τα παιδιά έχουν ταλέντο και πολύ όρεξη για να κάνουμε ωραία πράγματα. Μαθαίνουμε όργανα, φτιάχνουμε γκρουπ, παίζουμε σε εκδηλώσεις αλλά και ακούμε μουσική από όλο τον κόσμο, από όλα τα είδη και συζητάμε για τα ερεθίσματα που παίρνουμε. Είναι μια πολύ γόνιμη διαδικασία και για μένα ως δάσκαλος. Πιστεύω ότι αποτελεί ένα συν στην πολύ καλή δουλειά που γίνεται στη κοινότητα και στην δύσκολη προσπάθεια που κάνουν τα παιδιά για να κερδίσουν μια καθαρή και λειτουργική ζωή.

Εν τέλει, ο δικός σου, πολύ προσωπικός τοίχος, ποιο σύνθημα έχει γραμμένο πάνω του και εντός του;

Υποθέτω ότι θα έχει στιχάκια από τα τραγούδια που έχω αγαπήσει. Άλλωστε όπως λέει και ένα τραγούδι: «Τα τραγούδια λένε πάντα την αλήθεια/ ότι ψέμα στη ζωή μου και να πω».

Σε πολλά τραγούδια σου, οι πολυσήμαντοι και αρκούντως ποιητικοί στίχοι σου επενδύονται με μία μάλλον ανέμελη, ανάλαφρη μουσική. Σου αρέσει να παίζεις συνεχώς με τα όρια μεταξύ του σοβαρού και του αστείου, ή κάνω λάθος;

Μπορείς να πεις τα πιο σοβαρά πράγματα με χιούμορ αλλά και τις μεγαλύτερες ανοησίες με σοβαρό ως και «επιστημονικό» τρόπο. Δεν πιστεύω ότι ένα συμφωνικό έργο έχει οπωσδήποτε μεγαλύτερη βαρύτητα από ένα τραγούδι ή ένα σύγγραμμα περισσότερα νοήματα από ένα παραμύθι. Το θέμα είναι να έχεις κάτι να πεις και να μην φοβάσαι να εκτεθείς λέγοντας το.

Στο live σου επιλέγεις να μετατρέψεις μεγάλα τραγούδια του λεγόμενου «έντεχνου» σε τζαζ μπαλάντες. Ποια είναι η σχέση σου με τη τζαζ;

Ότι έχω ακούσει και αγαπήσει στη ζωή μου με έχει επηρεάσει και βρίσκει τον τρόπο να «τρυπώσει» στις διασκευές που κάνω αλλά και στα τραγούδια μου. Μου αρέσει πολλή η τζαζ αλλά παράλληλα βρίσκω πολύ μαγευτικό το ταξίδι της μουσικής και μέσα από άλλα είδη, το ροκ, το λαϊκό τραγούδι, τη κλασική μουσική κ.α. .

Γενικότερα, πιστεύεις στις μουσικές κατηγοριοποιήσεις και στους διαχωρισμούς; Πώς χαρακτηρίζεις τη μουσική σου;

Οι κατηγορίες στη μουσική είναι χρήσιμες για τα δισκοπωλεία ώστε να ξέρεις σε ποιο ράφι θα βρεις το cd που ψάχνεις. Δεν ξέρω σε ποιο ράφι θα βάλλουν τους δικούς μου δίσκους. Ελπίζω να είναι ένα ράφι που θα είναι γεμάτο με ωραία τραγούδια.

Ποιοι είναι οι «Ζντουπ»; Ευκαιριακό σχήμα, ή δημιουργικό όχημα αλληλένδετο με το έργο σου;

Οι «Ζντουπ» είναι μια ιδέα που γεννήθηκε πριν περίπου δέκα χρόνια μαζί με το φίλο και συνεργάτη μου Δημήτρη Ουλή ως κιθαριστικό ντουέτο στην αρχή και στη συνέχεια ως πολυμελές σχήμα. Είναι μια προσπάθεια να δούμε το τραγούδι χωρίς όρια, να παίξουμε όλα εκείνα τα τραγούδια που αγαπάμε άσχετα το είδος και το ύφος, με το δικό μας τρόπο, βάζοντας τις δικές μας ιδέες και χτίζοντας μια παράσταση με κέφι, χιούμορ αλλά και άποψη.